Behoort u tot een van de circa 2,000 Nederlanders die jaarlijks hun nationaliteit onverwacht en automatisch verliezen of hebben moeten opgeven? Vindt u ook dat de huidige nationaliteitswetgeving beter kan? Naar aanleiding van de Tjebbes uitspraak wil de overheid de wetgeving aanpassen en graag uw mening horen over hun eigen ‘onevenredig’ wetsvoorstel. Er wordt dus nu misschien wel naar u geluisterd.

Hoeveel onverwachte voormalig-Nederlanders zijn er?

De overheid schat hier zelf dat er zo’n 2.000 Nederlanders per jaar zijn die zo onverwacht hun nationaliteit verliezen. Dus sinds de zogenaamde vernieuwde nationaliteitswetgeving van 1985 zijn dat nu zo’n 70.000 mensen die automatisch, onwillend, en onverwacht hun Nederlandse nationaliteit hebben verloren. Maar waarschijnlijk is het werkelijke getal hoger. Immers is deze inschatting van de overheid gebaseerd op de nummers van afgewezen paspoort aanvragen. Dit zijn dus mensen die het geluk hadden dat een aanvraag werd ingenomen en overwogen. Veel mensen worden al bij de balie van de ambassade of gemeente weggestuurd, en de paspoortaanvraag wordt dan niet eens aangenomen of overwogen. “Sorry, wij kunnen uw paspoort aanvraag niet aannemen want u bent geen Nederlander meer”. Daar sta je dan, afgewezen door je moederland en afgesneden van je familie, vrienden, en frikandellen. De nummers van teleurgestelde nu voormalig-Nederlanders kunnen dus veel hoger zijn. De overheid houdt geen tellingen bij van verlies van nationaliteit en dus blijft het vooralsnog onduidelijk hoeveel groter dit probleem is.

De achtergrond

De overheid is er door de CJEU (Court of Justice of the European Union) met betrekking tot de zaak Tjebbes erop gewezen dat automatisch verlies “onevenredig” kan zijn en niet overeenkomt met eerdere afspraken die Nederland gemaakt heeft met de EU (Verdrag van Maastricht 1993). Nou heeft de CJEU en EU niks te zeggen over de nationaliteitswetgeving van lidstaten en kon het dus verder geen uitspraak maken over de redelijkheid van de huidige Nederlandse nationaliteitswetgeving. Dat is enkel een aangelegenheid voor Nederland.

Wat wordt er bedoeld met “onevenredig”? Mooie taal om te zeggen dat de gevolgen van het automatisch verlies van je nationaliteit buitensporig en niet in verhouding zijn. Uitspraken die mensen hier vaker aan koppelen zijn ‘oneerlijk’, ‘onrechtvaardig’, (potentieel) ‘discriminerend’, etc. Naar aanleiding van de uitspraak hebben zowel de Hoge Raad en de Raad van State zich hierover gebogen en kwamen tot de conclusie dat de huidige wetgeving aangepast moest worden. Het Ministerie van Justitie kreeg dan ook de opdracht om met een wetsvoorstel te komen. Bij deze dus. Waarom het trio (Ministerie Justitie, de Hoge Raad, Raad van State) de uitspraak zo minimaal interpreteert met dit voorstel is een goede vraag?

Bureaucratische wetgeving of goede politiek?

Het is nu dus duidelijk dat het niet evenredig is dat een persoon zijn EU-nationaliteit automatisch kan verliezen zonder daarbij te kijken of er wel degelijk een band of connectie was met de EU. En dat is helaas het beperkte resultaat van de uitspraak. Het beperkt zich enkel tot verbindingen met de EU en de EU-burgerrechten op vrij verkeer (sinds 1993). Enkel op dat punt kon het Europese hof een uitspraak doen.

Met dit conceptvoorstel wil de wetgever dus zorgen dat men ‘eerst’ de nationaliteit verliest en dan gaat kijken of het wel evenredig was. Mocht het verlies onevenredig zijn geweest dan zal de overheid na aanvraag besluiten om de nationaliteit met ‘terugwerkende kracht’ terug te geven. Dit is uiterst bizar. Het is dan ook duidelijk dat het doel is om het mensen zo moeilijk mogelijk te blijven maken en minimaal boodschap te geven aan de gerechtelijke uitspraak hieromtrent. In feite zou men kunnen argumenteren dat het wetstechnisch niet geheel met de uitspraak overeenkomt. Maar los daarvan, waarom gaan we dan een evenredige mogelijkheid creëren voor Nederlanders met een binding met de EU maar niet voor elke andere Nederlander? Dus vanuit een EU-perspectief gaan we ons redelijk gedragen, maar nationaal gaan we door zoals vanouds en hebben we geen boodschap aan evenredigheid.

Arend van Rosmalen LL.M., de jurist die de Tjebbes zaak voerde, sluit zich daar bij aan. Hij verklaarde “dit wetsvoorstel betekent een halve evenredigheidstoets voor oud-Nederlanders: vanuit Europees perspectief worden zij beschermd tegen onevenredig verlies, maar vanuit niet-Europees perspectief blijft het onevenredig verlies van het Nederlanderschap onherroepelijk. Het is jammer dat de wetgever deze vreemde spagaat in stand houdt, in plaats van de gelegenheid te baat te grijpen om verder te gaan dan het Unierecht voorschrijft, om zo een logische, rechtvaardige en evenredige nationaliteitswet in te voeren”.

Uw mening?

De overheid wil dus graag via een internetconsultatie uw mening hebben op het ontwerp wetsvoorstel en de evenredigheidstoets. U kunt hier de achtergrondinformatie vinden en uw reactie geven. De consultatie sluit op 03 September 2020. We schrijven helemaal onderaan onze reactie. We verzoeken dat U deze niet zomaar kopieert maar leest en waar u het eens bent, in uw eigen woorden uw eigen reactie stuurt.

Politici

Uw specifieke reactie naar de overheid kan misschien in de archieven verloren gaan. Wij vragen u dan ook om hierover na te denken als u gaat stemmen, en ook om uw mening aan uw politieke partij of bekende politicus door te geven. Mocht u de mogelijkheid zien om uw verhaal aan de media kwijt te kunnen dan kan dat misschien ook helpen. Voor de meelezende politicus vragen we om gerust contact op te nemen en de materie eens te bespreken. Wat de meeste Nederlanders in den Vreemde graag willen zien is zeker redelijk te noemen en past binnen de meeste moderne politieke filosofieën.

Hoe verliest een Nederlander zijn nationaliteit?

Het verlies kan op verschillende wijzen. Daarin zijn er drie hoofdlijnen. Automatisch door het krijgen/aannemen van een andere nationaliteit, later automatisch door de zogenaamde en beruchte 10-Jaren Klok, en door de nationaliteit af te nemen van terroristen en zeer zware criminelen. Er komt meer bij te kijken en kan gecompliceerd zijn, voor verdere informatie zie onze website met informatie pagina’s.

De grote Klok omdraai 1894 – 1985 – 2003 – 2013 verwarring?

Voor velen, inclusief ambtenaren zelf, is/was er verwarring en men weet vaak niet goed hoe de wet, werkt of gewerkt heeft. We zien nog steeds dat dagelijks er vele verkeerde conclusies gemaakt worden en men soms zelfs verkeerd wordt geadviseerd door ambtenaren. De Nationale Ombudsman deed een beperkt onderzoek en concludeerde in 2016 al dat de overheid het beter kon doen, daar is tot vandaag door de overheid weinig boodschap aan gegeven. De Stichting GOED en de SNBN hebben ook onderzoeken gedaan waaruit blijkt dat het grotendeel van de Nederlanders een meer liberale en moderne nationaliteitwetgeving willen en dat de problematiek groot is.

Maar waar komt die verwarring uit voort? Al bij de oude wetgeving van 1892 bestond er een zogenaamde 10-Jaren Klok (Art 7 lid 5) waarbij men na 10 jaar in den vreemde de Nederlandsche nationaliteit kon verliezen, maar dit was te voorkomen door te verklaren nog Nederlander te willen blijven.

Met de nieuwe wetgeving in 1985 bleef de 10 Jaren Klok bestaan (Art 15 lid c) maar werd automatisch verlies beperkt tot eerste generatie emigranten. Dit waren de kinderen van de emigranten die als volwassenen ook de andere nationaliteit hadden en in hetzelfde vreemde land waar ze geboren waren 10 jaar bleven wonen. Er was hier geen mogelijkheid meer om te verklaren Nederlander te willen blijven en deze volwassen kinderen konden dan enkel verlies voorkomen door tijdig naar Nederland of een derde land te verhuizen.

In 2003 werd de wet mbt de klok grondig veranderd en kreeg zijn huidige vorm (Art 15 lid 1c). Ineens ging het niet meer enkel om de eerste generatie maar nu ook iedereen die 10 jaar buiten de Europese Unie ging wonen en een andere nationaliteit had. De wetgeving werd dus stukken harder en zonder veel publieke aandacht aangepast en het resultaat was dat vele, zelfs overheidsambtenaren, de wetgeving niet goed begrepen.

Daarbij werd de wetgeving ook sinds 1985 wel wat gezinsvriendelijker en ontstonden er een aantal uitzonderingen op het verlies bij het verkrijgen van een andere nationaliteit. De aandacht, en daarbij, ook verwarring was enkel op de initiële verlies mogelijkheid en uitzonderingen en men had niet altijd door dat men daarna alsnog, na de 10 jaar, de Nederlandse nationaliteit kon verliezen. Overal verwarring, “Klaas mocht het toch, waarom ik niet?” Hier komt dus ook nog bij te kijken dat sommige personen te maken kregen met de wetgeving van voor 1985, tussen 1985 en 2003 en na 2003 en dus zijn er voor vele verschillende situaties (afhankelijk van geboorte, volwassenheid, woon-landen, vader, moeder, etc.) die de nationaliteit-status van een persoon wetstechnisch erg gecompliceerd kunnen maken. Dit is waarin Nederlanders in den Vreemde mensen helpt.