Terug naar je roots, maar zijn die roots nog wel zo geworteld?
Al ver voor de tweede wereldoorlog kwamen de Italianen naar Nederland. Van bankiers en kunstenaars tot ijsmakers. Aan het einde van de 19e en begin 20ste eeuw brachten Terrazzo-werkers hun ambacht naar Nederland. Het resultaat is terug te zien in mooie aangelegde terrazzo vloeren in diversen gebouwen en huizen in Nederland. Bijvoorbeeld in de Haagse Passage, het Vredespaleis en het Kurhaus in Scheveningen. Maar veel hoor je eigenlijk niet meer over deze migranten in de Nederlandse geschiedenis…
Na de oorlog waren de Italianen echter de eerste arbeidsmigranten die Nederland kende. Vooral in de jaren 60 en 70 kwamen, meestal ongetrouwde, Italiaanse jonge mannen het merendeel afkomstig uit het arme Zuiden, naar Nederland om te werken. Via een gastarbeidersverdrag of op de bonnefooi werkte ze in de Hoogovens, de textiel, mijnbouw, scheepsbouw of elektronica. Goed gekleed met hun zuidelijke donkere uiterlijk en charme, stal menigeen de harten van Nederlandse jongedames, vaak tot ongenoegen van de Nederlandse mannen. Een groot deel is dan ook nooit meer teruggegaan en trouwde in Nederland, zoals mijn vader.
Integreren en aanpassen
Omdat ik zelf al meer dan 25 jaar weg ben uit Nederland, realiseer ik mij nu pas, wat het voor mijn vader betekend moet hebben om al die jaren in Nederland te wonen. Als jongeman van begin twintig, uit een klein bergdorpje in het zuiden van Italië werkte hij in eerste instantie in Frankrijk en daarna Luxemburg. Hij werkte o.a. met Italianen uit verschillende regio’s, de een uit Toscane de ander uit Napels en mijn vader uit de Puglia. Via een aantal Nederlandse jongens, hoorden ze dat er ook veel werk was in Nederland.
Mijn vader besloot het erop te wagen en vond werk bij van der Heem in Den Haag, op de TV-montageafdeling. In de weekenden gingen ze graag uit in de Haagse en Scheveningse dansgelegenheden. Tijdens zo’n avondje stappen, liep hij mijn moeder tegen het lijf. Deze ontmoeting bepaalde voor hem min of meer een leven in Nederland. Ik kwam niet zo heel lang na deze ontmoeting op de wereld. Op eens had hij de zorg over een gezin, mijn moeder had al twee kinderen uit een vorig huwelijk en mijn broertje kwam er tien jaar later nog bij.
Eén keer per jaar, meestal in de zomervakantie, ging hij twee of drie weken terug naar Italië. In die tijd was er nog geen internet dus de enige communicatie met de familie was af en toe een belletje naar huis. Niemand van de familie, behalve zijn jongste broer, is ooit in Nederland geweest. Als de tijd was aangebroken om de familie te bezoeken dan was het plankgas 2000 kilometer, liefst met zo min mogelijk sanitaire stops, richting het zuiden. Het contact met zijn Italiaanse vrienden in Nederland verwaterde met de jaren. Sommigen keerden terug, anderen trouwde en op een gegeven moment verloren ze elkaar uit het oog.
André van Duin, gehaktballen en schaatsen
De meeste Italianen integreerden goed in de Nederlandse samenleving. Eigenlijk waren ze het perfecte rolmodel voor toekomstige arbeidsmigranten. Maar het gemis van thuis bleef meestal wel aanwezig; de geuren, het eten, de muziek, het landschap en bovenal La Famiglia. Ook mijn vader integreerde goed. Hij werkte, sprak Nederlands, vond Andre van Duin grappig, vierde Sinterklaas en andere Nederlandse tradities en accepteerde een hond als huisdier in huis! Hij heeft zelfs wel eens schaatsen ondergebonden. Zijn eerste poging was ook meteen zijn laatste aangezien hij van het ijs kwam met een gebroken pols.
Hoewel er vaak pasta werd gegeten, ontbrak de gehaktbal met stamppot ook bij ons niet op het menu. Maar hij bleef ook Italiaan in hart en nieren, net zozeer als ik altijd Nederlander zal blijven, waar ik ook woon. Het feit dat de Nederlandse vrouw zich niet alleen druk maakte of het huis wel schoon genoeg was en wat er die avond op tafel werd gezet, was voor hem soms moeilijk te accepteren. Zo waren er nog wel wat meer cultuur en mentaliteit verschillen. Herkenbaar waarschijnlijk voor iedereen die een partner uit een ander land heeft.
Terug naar je roots
Uiteindelijk is hij na de scheiding van mijn moeder en nadat hij zijn pensioen kreeg, teruggegaan naar zijn geboortedorp. Hij heeft totdat zijn gezondheid dat toe liet (zijn gezichtsvermogen verminderde) nog een aantal jaren zijn olijfoogsten binnen kunnen halen en zijn eigen fruit en groenten van het land gehaald. Kortom genoten van het Italiaanse buitenleven. In de avond op het dorpsplein een praatje met de mannen en daarna een kaartje leggen in het café. Maar de keerzijde: ver weg van zijn familie in Nederland.
Ik treed enigszins in de voetsporen van mijn vader. Hoewel ik niet wacht tot mijn pensioen, keer ik na 25 jaar terug. Was ik mijn man niet tegengekomen dan was ik waarschijnlijk niet eens vertrokken, maar ik stond wel open voor het avontuur. Het vreemde is alleen dat ik mij nu onzeker voel om terug te keren naar Nederland. Je hoort het wel vaker:
Nederland is waarschijnlijk niet echt veranderd, maar je bent zelf wel veranderd.
Een mengelmoesje
Ik moet soms wel eens lachen. Over hoe zeer mijn vader altijd klaagde over Nederland; de hoge belastingen, al die regeltjes en altijd alles was georganiseerd. En over hoe hij nu wel eens klaagt over Italië, hoe ongeorganiseerd juist alles is. Hij praat met nostalgie over Den Haag en als ik hem vraag wat hij mist, dan is het de Nederlandse gezelligheid en hij zou best nog wel eens een sateetje willen eten. Ook Nederland heeft mijn vader veranderd, zijn denkwijze en de kijk op het leven. Net zo zeer als het wonen in het buitenland (Frankrijk, Canada en Engeland) mij heeft veranderd. We zijn een mengelmoesje geworden en die ‘roots’ zijn waarschijnlijk meer ontworteld dan we zouden willen toegeven.
Ik zal best nog wel een keertje net als vroeger……
Een regel uit het bekende ‘O o Den Haag’ nummer van Harrie Jekkers. Ik keer terug naar Den Haag, mijn geboortestad. Hoewel ik voorlopig nog wel even heen en weer blijf pendelen tussen Nederland en Engeland, ben ik stiekem opgelucht dat ik in een expat buurtje kom te wonen. Den Haag is sowieso vrij internationaal, dus het komt vast wel goed met me. De straat waar ik kom te wonen is toevallig ook de straat waar het eerste familie bedrijfspand van van der Heem werd geopend, het bedrijf waar mijn vader begon en uiteindelijk lange tijd (later verkocht aan Philips) voor heeft gewerkt.
Nu maar hopen dat mijn Engelse man kan aarden in Nederland. Ach ook hij is een mengelmoes.
Ook verschenen op dewereldwijven.com – Na 25+ jaar keert Antonietta terug: ‘Nederland is waarschijnlijk niet echt veranderd, maar zelf ben je dat wel.’
Ik ben het er mee eens dat leven in het buitenland (ik woon inmiddels bijna 25 jaar in Noorwegen) je verandert, maar uiteraard is ook Nederland in die tijd wel degelijk veranderd; net als Noorwegen in die 25 jaar veranderd is, en dat geldt waarschijnlijk voor alle landen in de wereld, de tijd staat nu eenmaal niet stil, en de ontwikkelingen ook niet.
Dan moet je eerst weten waarom ik vertrokken ben. Op mijn 19de in 1977 naar de VS, Denver Colorado, eindelijk weg van moeders pappot, godzijdank, want mijn moeder was nogal dominant en negatief over alles, zo zou ik opgroeien voor galg en rat, putjes schepper etc omdat de middelbare school jojo niet naar tevredenheid verliep, de scholen die ze voor mij gekozen hadden. Dus toen ik kans zag om een soort van uitwisselingsvisum te krijgen om te mogen werken in de VS voor 2 jaar heb ik mijn kans gegrepen, van school af gegaan, koffer gepakt en floeps, en weg was Ronald.
Toen ik twaalf was had ik al een keer gesolliciteerd bij Werner von Braun van de NASA om astronaut te worden maar helaas werd ik niet aangenomen en kreeg toen een nette afwijzingsbrief van Werner von Braun, maar wel met mooie foto´s en posters en gedenk munten etc.
Ik moest dus settelen voor werk op een bloemengroothandel. Maar kon een leuke grote oude Amerikaanse auto kopen en een eigen studio appartementje betalen en dus de nodige vriendinnen laten overnachten-niet allemaal tegelijk natuurlijk maar als de ene verkering uit was, had ik al gauw weer een ander want ze vonden het Nederlandse accent maar wat interessant-
Helaas was mijn visum dus maar voor 2 jaar, maar kon er nog een half jaar illegaal aanplakken en toen op wereld reis waarna ik platzak terug kwam in Nederland want mijn vader had gevraagd of ik op zijn bedrijf kwam werken.
Na een jaar kreeg ik vreselijke heimwee naar Denver, naar mijn vrienden daar en het leven daar want ik was noodgedwongen weer terug bij mijn ouders thuis en mijn eigen slaapkamer van negen vierkante meter en een moeder die veelal alleen maar kritiek kon hebben.
Ik ben dus terug gegaan, naar Denver en na een half jaar verhuist naar Santa Cruz California om daar een eigen bedrijf op te zetten om onder andere de machines en producten van mijn vaders bedrijf te verkopen en ook van andere Nederlandse bedrijven om agri-technische gebied zoals kassenbouw.
Na een paar jaar er uit gestapt en terug naar school gegaan, toen bleek dat mijn verkering(een Japanse studente) naar college en de universiteit ging daar, ik ook graag mee wilde en toen ik hoorde dat het voor mij gratis zou zijn omdat ik legaal was en gewoon belasting betaalde daar, was de keuze snel gemaakt. Toch nog diploma’s gehaald en een HBO opleiding daar gekregen, 2 jaar opleiding in 1 jaar kunnen proppen en met vlag en wimpel geslaagd en toen zou ik net in Silicon Valley kunnen gaan werken(had ik dat maar gedaan) vroeg mijn vader of ik niet nog een bedrijf wilde opzetten in de oostkust van de VS, dat werd dus New Jersey, een steenworp afstand van NY city.
Dat heb ik gedaan ook, maar speet mij wel, opnieuw geen vrienden meer, en iedereen daar meer conservatief, zo eiste de gelovige huiseigenaar van wie ik huurde dat ik geen meisjes mocht laten overnachten omdat ik er niet mee getrouwd was. Hij had een sleutel en kwam soms zo onverwacht binnenvallen, zogenaamd om te controleren of alles goed was en er geen reparaties nodig waren.
Ik kreeg een uitnodiging om naar Japan te komen werken voor de EU voor 2 jaar en later 2 jaar aan vast geplakt met een eigen bedrijfje daar.
In 1990 vroeg mijn vader weer om terug naar Nederland te komen en dat wilde ik ook wel, om het bedrijf van mijn vader over te nemen met als eis dat ik in de woning boven de zaak kon wonen en niet met mijn vrouw, omdat ik inmiddels de wilde haren ietsje verloren was, getrouwd met mijn huidige Zuid-Koreaanse vrouw(nu alweer 34 jaar volgende maand.)
Wat kreeg ik een spijt, het werk beviel mij toch niet en het over de schouder mee kijken van mijn vader en ook mijn broer werd er aan toegevoegd, iemand waarvan bleek, dat ik er totaal niet mee kon opschieten. Ik kreeg ontzettende heimwee om weer naar het buitenland te gaan, maakte mij niet uit waar, als ik maar weg was uit dat muffe, naar schimmel ruikende, ‘narrowminded’, kleine maar bemoeizuchtige land en moeder.
In eind 1996 heb ik mij weer los kunnen wringen van de familie, en mijn rijke fantasie en richting waarmee ik ik het bedrijf wilde meenemen, strookte niet met de conservatieve ideeën van mijn broer, en mijn broer had HTS en ik had geen Nederlandse school diploma’s dus heb je vanzelf minder overredingskracht, werd ik voor mijn gevoel, weg gepest op mijn eigen bedrijf, dat ik dus samen met mijn broer runde. Tijd om te vertrekken.
Alles achtergelaten en met een fooitje vertrokken en naar Finland gegaan.
Ik ben wel zo ongelooflijk klaar met Nederland en met mijn familie. Mijn vader is helaas overleden, met die kon ik wel opschieten maar met mijn moeder, broer en zus heb ik het contact verbroken omdat ik geen zin heb in dat bekrompen en negatieve klimaat in Nederland waar, voor mijn gevoel, iedereen elkaar loopt af te zeiken.
Soms mis ik Nederland wel eens, soms Japan ook maar de VS niet, zeker gezien het huidige politiek klimaat daar en het egoïsme en hebberigheid. Ik zal nooit terugkeren naar Nederland, na twee keer terug keren heb ik het wel gehad. Ik ga wel op bezoek soms, of varen is er leuk en ben gek op sommige etenswaren en jeugd herinneringen. Ooit heb ik gedacht, als ik bejaard ben, geen kant meer op kan, wil ik in een bejaardentehuis in mijn geboorte plaats met mijn oud-klasgenoten van de lagere school……Maar helaas, zijn er geen bejaarden tehuizen meer maar alleen zorg te huizen waarin je alleen komt als je wat mankeert en je niet voor je zelf kunt zorgen en wordt je opsplitst met je partner als die nog wel voor haar/zich kan zorgen en niet met je mee het tehuis in mag. Een walgelijke situatie waarbij de wens om gezellig gezamenlijk met leeftijdsgenoten en schoolgenoten in een bejaardentehuis te mogen zitten voorgoed vervlogen is.
Ga ik dus niet weer dezelfde fout maken terug te keren naar Nederland en weer heimwee te krijgen naar het avontuur in het buitenland en dus van een koude kermis thuis te komen. Ik vind het geen leuk land meer, als toerist prima, maar om te wonen……..
nee dank je, ik ben er klaar mee, geef mijn portie maar aan fikkie.
Zo’n fijn verhaal van jou. Veel dank. Ik deel je gevoelens. Zelf woon ik al 50+ jaren in de US en vooral nu, in “de situatie”, voel ik een trekkingskracht om naar NL terug te gaan. We shall see. 🌹
Mooi verhaal. Zelf sta ik ook op het punt terug te keren. Ik voel duidelijk dat ik veranderd ben. Als je in een zuidelijk land van Europa woont, dan verander je mee. Je geniet van het buitenleven, koffie in een cafe en vaker eten buiten de deur. De rust van de mensen. Na 20 jaar voel ik me wat verdeeld, dat is geen prettig gevoel. Mijn man wil graag terug. Zelf zou ik het liefst van beide landen willen genieten. We zullen zien wat de toekomst brengt.
Succes. Dank voor het delen.
He Antonietta, wat een mooi geschreven verhaal. Mooi hoe je alle positieve en wat mindere kanten belicht van vertrek, maar ook van terugkomst.
Ik wil als oudste zus daar nog iets aan toevoegen. Gelukkig ben jij nu nog op een leeftijd dat we als familie(weliswaar verspreid door Nederland) kunnen genieten van een aantal jaren die hopelijk iets meer in elkaars nabijheid doorgebracht kunnen worden. Tot gauw x