De staat van het Consulaire 2022

Het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ)

Hierin wordt de consulaire dienstverlening van het voorgaande jaar, de daarin geleerde lessen en de plannen en ambities voor de toekomst behandeld.

Wij hebben een aantal kernpunten eruit gelicht.

Project Loket Buitenland

BZ heeft de afgelopen 4,5 jaar samen met 12 uitvoeringsorganisaties gewerkt aan de ontwikkeling van een rijks brede op één plek loketfunctie, in opdracht van het vorige kabinet.

Op verzoek van o.a. Stichting GOED is er ook aandacht besteed aan burgers die voornemens zijn naar het buitenland te verhuizen of die zich voorbereiden op een terugkeer naar Nederland, omdat het vooraf regelen van zaken met de overheid later vaak problemen, tijd en moeite bespaart.

Op 30 juni 2022 werd de projectfase afgerond. Op Nederland Wereldwijd (NWW) kunnen burgers nu terecht voor informatie over zo’n 60 producten en diensten van BZ en de betrokken organisaties. Enkele dienstverleningsprocessen zijn verbeterd, zoals DigiD videobellen en de mogelijkheid om digitaal een verhuizing in het buitenland door te geven. Er is een nieuwe website van NWW, wat voor Nederlanders in het buitenland als belangrijke informatiebron gebruikt kan worden. Ook is er veel tijd geïnvesteerd in de samenwerking met betrokken uitvoeringsorganisaties, die bij hen tot meer aandacht voor de doelgroep van Nederlanders in het buitenland heeft geleid.

Resultaten onderzoek Loket Buitenland

In maart/april 2022 heeft er een onderzoek plaatsgevonden van Loket Buitenland. Maar liefst 17% van de respondenten kwamen via de kanalen van Stichting GOED en partner NIHB binnen. Dank voor het gehoor geven aan onze oproep om deel te nemen aan het onderzoek.

Het algemene oordeel over de dienstverlening van de Nederlandse (rijks)overheid is in 4 jaar positiever geworden; van een 5,6 in 2018 naar een 6,3 in 2022. De verbeteringen zitten vooral aan de informatiekant.

Afstand en tijd gecombineerd met bereikbaarheid en de verschijningsplicht zijn problemen die nog steeds vaak genoemd worden. Paspoortdienstverlening wordt daarbij vaak specifiek genoemd.

Bijna een kwart van de respondenten nam contact op naar aanleiding van corona. De crisis heeft echter ook duidelijk gemaakt dat aan de transactiekant nog veel te verbeteren valt.

(Gebruik)vriendelijkheid en informatie snel kunnen vinden hebben de meeste impact op de algemene tevredenheid over de dienstverlening.

Lees hier alle resultaten van het onderzoek.

Paspoorten en identiteitskaarten

Daar de uitbraak van de coronacrisis is er een uitgestelde vraag ontstaan van reisdocumenten. Een inhaaleffect is nog steeds aan de orde.

NIK en vervallen van de alternatieve verschijningsplicht

Op 2 augustus 2021 is het nieuwe model van de Nederlandse identiteitskaart (NIK) geïntroduceerd.  Gedurende het aanvraagproces voor de nieuwe NIK moet minimaal eenmaal persoonlijk contact zijn tussen de aanvrager en gemachtigd personeel. Deze verschijningsplicht dient ter identificatie en voor het afnemen van vingerafdrukken, zoals ook voor een paspoort gebeurt.

Hiermee is de alternatieve verschijningsplicht, die voorheen in specifieke gevallen kon worden toegepast bij het aanvragen van een NIK, vervallen. Personen die wegens ziekte of andere zwaarwegende omstandigheden niet in persoon op de ambassade of consulaat-generaal kunnen verschijnen, kunnen een aanvraag indienen tijdens een consulair spreekuur of verzoeken om een huisbezoek.

Middels een mobiel vingerafdrukopname-apparaat (MVA) kunnen in deze gevallen de vingerafdrukken ter plekke worden afgenomen.

Inzet EDV (externe dienstverleners)

Vanaf het najaar van 2022 is het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) voornemens een aantal aanvullende locaties uit te rollen voor paspoortdienstverlening door externe dienstverleners. Hierbij richt BZ zich vooral op aanvraaglocaties met een volume van minimaal 1500 aanvragen per jaar met een aanzienlijke afstand tot de dichtstbijzijnde ambassade/consulaat. Momenteel wordt er gekeken naar de mogelijkheden in Europa (Frankrijk en Spanje) en in Australië en Nieuw-Zeeland met als doel om in 2022 op ten minste twee van deze locaties een paspoort-EDV te openen.

Modernisering en digitalisering

Er wordt gewerkt aan het waar mogelijk digitaliseren van aanvragen voor reisdocumenten en identiteitskaarten, zodat Nederlanders vanuit huis hun aanvraagformulier kunnen invullen, digitaal aan kunnen leveren en online kunnen betalen. De invoering van dit digitale aanvraagproces gaat gefaseerd.

Voor niet-digivaardige burgers en/of locaties in de wereld waar internettoegang beperkt is, blijft het mogelijk om op reguliere wijze een reisdocument aan te vragen. Fysieke verschijning in persoon bij een diplomatieke vertegenwoordiging of een externe dienstverlener is noodzakelijk voor identiteitsvaststelling en afgifte van biometrie bij het indienen van een aanvraag voor een reisdocument of een identiteitskaart.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken beziet met het beleidsverantwoordelijke ministerie van BZK en de RvIG of het innemen van een aanvraag op afstand zonder fysieke verschijning in de toekomst mogelijk kan worden, zonder dat dit ten koste gaat van betrouwbaarheid en veiligheid.

Hoewel het ministerie van BZK hiertoe nu geen concrete plannen heeft, is inmiddels een onderzoek gestart naar de (on)mogelijkheden en risico’s van digitale identiteitsvaststelling en -verificatie en het afnemen van biometrie op afstand.

Nederlandse nationaliteit

Wijziging van de Rijkswet op het Nederlanderschap

Per 1 april 2022 zijn er verschillende wijzigingen doorgevoerd in de Rijkswet op het Nederlanderschap (RWN). In de wijzigingen is er o.a. een wettelijke procedure vastgelegd voor herkrijging van het Nederlanderschap door het indienen van een optieverklaring. Hierbij moet het gaan om verlies van het Nederlanderschap dat na 1 november 1993 (oprichting EU) automatisch plaatsvond en waardoor dus ook verlies van het burgerschap van de Unie plaatsvond. Dit automatisch verlies kon onder andere ontstaan door de vrijwillige verkrijging van een vreemde nationaliteit of wanneer een meerderjarige die naast het Nederlanderschap nog een andere nationaliteit heeft, langer dan 10 jaar buiten het Koninkrijk of de EU heeft gewoond.

Met de invoering van de wijzigingen is ook de 10-jaarstermijn verlengd naar 13 jaar.

Om de eenduidigheid van de beoordeling van een optieverklaring voor herkrijging van het Nederlanderschap te bevorderen, vraagt BZ daarbij altijd om een advies van de IND. Indien positief wordt geadviseerd vindt herkrijging van het Nederlanderschap met terugwerkende kracht tot en met het moment waarop het Nederlanderschap verloren ging plaats.

Naast deze specifieke wetswijziging is op nederlandwereldwijd.nl in samenwerking met de IND de informatie over het verkrijgen, verliezen en herkrijgen van de Nederlandse nationaliteit vanuit het buitenland herzien en uitgebreid.

Zie ook het artikel – Generaal pardon voor alle oud-Nederlanders

Stemmen in het buitenland

BZ speelt een actieve rol in de communicatie over het stemproces richting de kiezers in het buitenland. Dit gebeurt bijvoorbeeld via de website nederlandwereldwijd.nl en via de sociale mediakanalen van de ambassades in landen met grote Nederlandse gemeenschappen.

Op 5 juli 2022 is er wetgeving aangenomen die het mogelijk moet maken voor Nederlanders in het buitenland om ook te kunnen stemmen tijdens de Provinciale statenverkiezingen. BZ zal – mits deze wet- en regelgeving tijdig is aangepast en aanvullende uitvoerende wetgeving is aangenomen – ook voor deze verkiezingen, in maart 2023, bovenstaande rol vervullen.

DigiD

In 2021 is gestart met het uitgeven van DigiD activeringscodes via DigiD videobellen. Dit voorziet in een enorme behoefte: er zijn tot juni 2022 ruim 15.000 mensen over de hele wereld (117 landen) van een DigiD voorzien, zonder daarvoor te hoeven reizen. Vanaf maart 2022 zijn de afspraakmogelijkheden verruimd van 1000 naar 2000 afspraakmogelijkheden per maand. De videobelbalie zal vooralsnog een aanvulling zijn op de bestaande DigiD-balies bij een aantal ambassades en bij grensgemeenten in Nederland, waaronder de Schipholbalie.

Het ministerie onderzoekt samen met partners hoe de opgedane ervaringen rondom DigiD-videobellen ook voor andere diensten gebruikt kunnen worden, bijvoorbeeld bij het vaststellen of personen nog in leven zijn.